آجر شاموتی، از تولید تا کاربرد

آجر شاموتی یا آجر Grog نوعی آجر است که از اکسید آلومینیوم، اکسید سیلیسیوم و درصد کمی از اکسید آهن و اکسید کلسیم ساخته می‌شود. آجر Grog قابلیت تحمل دماهای زیاد را دارد و از آجرهای نسوز محسوب می‌شود؛ به همین دلیل در صنایعی مثل صنایع ذوب فلزات از آن به‌وفور استفاده می‌کنند. این آجر در رنگ‌های قرمز، قهوه‌ای، اخرایی، نارنجی و حنایی تولید می‌شود. در ادامه به خصوصیات و کاربردهای این نوع آجر می‌پردازیم.

مواد تشکیل‌دهنده

مواد اصلی تشکیل‌دهنده این نوع آجر، سیلیسیوم و آلومینیوم هستند. سیلیسیوم در آجر Grog به‌صورت سیلیکون دی اکساید به کار می‌رود. در تولید این آجر به طور میانگین از ۳۰ تا ۵۵ درصد آلومینیوم استفاده می‌شود که استفاده از این فلز مستحکم و مقاوم‌به‌گرما، آجر مستحکم و مقاوم‌به‌گرما را می‌سازد.

سیلیسیوم و آلومینیوم، مهم‌ترین عناصر آجر شاموتی هستند و بیشترین درصد عناصر را به خود اختصاص می‌دهند. علاوه بر این دو فلز، از عناصر دیگری هم در تولید آجر نسوز استفاده می‌شود که از جمله می‌توان به آهن اشاره کرد. آهن به‌صورت اکسید آهن در ساخت این نوع آجر استفاده می‌شود و به مقاومت و طول عمر آجر می‌افزاید. تیتانیوم دی‌اکسید و کلسیم اکسید هم به مقادیر ناچیز (به ترتیب ۳-۲ و ۱ درصد) در این آهن نسوز به کار می‌روند.

ازآنجایی‌که خاک رس، منبع غنی عناصر یادشده است، این خاک منبع اصلی تولید آجر مدل شاموتی به شمار می‌رود. برای تولید این نوع آجر از کائولینیت استفاده می‌شود که یک کانی صنعتی است. این کانی از خاک رس تشکیل می‌شود. برخی از مشخصات و عناصر آجر نسوز شاموتی را در جدول زیر مشاهده می‌کنید:

عنوان	واحد	≤۲۵kg وزن	＞۲۵kg وزن
Al۲O۳	درصد	≥۴۰	≥۴۰
Fe۲O۳	درصد	≤۲.۳	≤۲.۳
چگالی	Kg/m۳	≥۲۲۰۰	≥۲۱۰۰
مقاومت برابر سرما	Mpa	≥۳۵	≥۳۵

آجر شاموتی نوعی آجر نسوز است.

نحوۀ تولید آجر شاموتی

برای تولید آجر نسوز شاموتی ابتدا خاک رس را حرارت می‌دهند. پس از حرارت‌دهی، محصول به‌دست‌آمده را در کوره‌هایی با دمای بالای ۱۰۰۰ درجه سانتی‌گراد، فشرده و با مقداری آب‌وخاک، مخلوط می‌کنند. سپس مخلوط حاصل را قالب‌گیری می‌کنند و آن را در کوره‌های مخصوص با دمای ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ سانتی‌گراد می‌پزند.

خصوصیات

در تولید آجر Grog – که به آن آجر نسوز هم می‌گویند – از حرارت‌های بالا و مواد مستحکمی مثل اکسید آلومینیوم و اکسید آهن استفاده می‌شود و به همین دلیل، این نوع آجر رسانایی گرمایی اندکی دارد. در نتیجۀ این خصوصیت، آجر نسوز شاموتی عایق حرارتی قدرتمندی است. این نوع آجر، چگالی بالایی دارد (بسته به سازندۀ آن، چگالی بین ^۳g/cm 1.9-2.35 دارد).

مشخصۀ دیگر آجر نسوز طول عمر بالای آن است. این نوع آجر عمر و استحکام بالایی دارد. این خصوصیت در کنار سهولت کاربرد، آجر Grog را به پرکاربردترین آجر نسوز تبدیل کرده است. این نوع آجر نه‌تنها عایق حرارتی است، بلکه در مقابل آب و ضربه هم مقاومت بالایی دارد.

دو مدل از پرکاربردترین آجرهای نسوز، آجرهای سوپر دیوتی و های‌دیوتی هستند. آجرهای سوپردیوتی در برابر تغییرات حرارتی مقاومت بیشتری داشته و مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند. این نوع از آجرها در دماهای متوسط از آجرهای دیوتی بهتر عمل می‌کنند و پیشنهاد خوبی برای خرید حساب می‌شوند.

آجر نسوز شاموتی در رنگ‌های قرمز، نارنجی و… تولید می‌شود.

کاربردهای آجر شاموتی

آجر شاموتی به دلیل نسوز بودن در تولید کوره‌ها به کار می‌رود و در دیوارۀ کوره‌های ریخته‌گری، پخت کوک (coke)، پخت سیمان و کوره‌های ذوب فلزات وجود دارد. به دلیل مقاومت در برابر گرما از آجر نسوز در صنایعی مثل موارد زیر استفادۀ گسترده می‌شود:

• شیشه‌گری و ذوب شیشه
• ذوب فولاد
• پخت آهک

این نوع آجر در ساختمان‌سازی هم کاربرد دارد و در قسمت‌هایی از ساختمان که با حرارت مستقیم در تماس هستند استفاده می‌شود؛ مثلاً در ساخت دیوارۀ شومینه، فر، باربیکیو، دودکش و قسمت‌های پشت گاز می‌توان از این نوع آجر بهره گرفت. همچنین در نما به‌عنوان آجر نما بسیار پرکاربرد است.

نکاتی در مورد خرید آجر شاموتی

انواع مختلفی از آجر شاموتی در بازار وجود دارد. فروش این آجرها هم به‌صورت کارگاهی و هم به‌صورت صنعتی انجام می‌شود. قیمت آجر بسته به اینکه کجا و از چه مواد اولیه‌ای تولید شده باشد متفاوت است. ازآنجایی‌که کیفیت‌ها و درجات مختلفی از آجر نسوز شاموتی تولید می‌شود، لازم است قبل از اقدام به خرید کیفیتی که می‌خواهید را مشخص سازید تا خرید خوبی داشته باشید.

بهتر است پیش از اقدام به خرید، جنس، درجه و ابعاد آجر مدنظر خود را هم انتخاب کنید. هر رنگ یک کد دارد و پیشنهاد می‌کنیم پیش از خرید، کد رنگی را انتخاب کنید که با کاربرد مدنظر شما تناسب داشته باشد تا خریدی بهتر داشته باشید.

آجر نسوز شاموتی در اندازه و رنگ‌های مختلف وجود دارد.

جمع‌بندی

آجر شاموتی نوعی آجر نسوز است که در رنگ‌های قرمز، قهوه‌ای، اخرایی، نارنجی و حنایی تولید می‌شود. این آجر از سیلیسیوم و آلومینیوم و مقادیر اندکی اکسید آهن، تیتانیوم دی‌اکسید و کلسیم اکسید ساخته می‌شود. آجر نسوز شاموتی در برابر گرما مقاومت و استحکام خوبی دارد و به همین خاطر در کوره‌های ذوب فلزات، پخت سیمان، پخت کوک و در بخش‌هایی از ساختمان مثل دودکش و شومینه به کار می‌رود. آجر نسوز شاموتی در رنگ‌ها، سایزها و درجه‌های متفاوت عرضه می‌شود که لازم است هنگام خرید به آن‌ها توجه شود.

منبع: آجر شاموتی، از تولید تا کاربرد